Παθήσεις Παγκρέατος (7)
Μετά από ένα επεισόδιο οξείας παγκρεατίτιδας (ΟΠ), ιδιαίτερα στις βαρύτερες μορφές, στο 5% των ασθενών, εμφανίζονται οι λεγόμενες Ψευδοκύστεις Παγκρέατος (ΨΠ). ΨΠ ονομάζεται η εντοπισμένη συλλογή παγκρεατικού υγρού που είναι παρούσα 4-6 εβδομάδες μετά την εμφάνιση της παγκρεατίτιδας. Παρ’ ό,τι ο ανωτέρω ορισμός φαίνεται “καθαρός”, η πραγματικότητα στην πράξη είναι δυστυχώς διαφορετική. Πολύ συχνά διάφοροι γαστρεντερολόγοι και χειρουργοί ονομάζουν ΨΠ τις περιπαγκρεατικές “οξείες συλλογές υγρού” (acute fluid collections) που συμβαίνουν αμέσως μετά το επεισόδιο της ΟΠ. Αυτές συνήθως απορροφώνται μόνες τους χωρίς καμία ιδιαίτερη θεραπεία. Επίσης, συχνά ΨΠ λανθασμένα ονομάζονται οι λεγόμενες “οργανωμένες συλλογές υγρού” που τυπικά περιέχουν και στερεά στοιχεία (ιστικά ράκη και νεκρώματα) και δέν είναι τίποτε άλλο παρά μερικώς υγροποιημένη παγκρεατική νέκρωση.
Η πιο συχνή αιτία εμφάνισης χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ. Το αλκοόλ προξενεί μια χαμηλού βαθμού, αλλά συνεχή φλεγμονή (“ερεθισμό”) του παγκρέατος. Η διαδικασία αυτή, καθώς εξελίσσεται, προκαλεί σκλήρυνση του παγκρέατος, μεγάλες ανωμαλίες στον παγκρεατικό πόρο (τον μικρό σωλήνα που διατρέχει το πάγκρεας), ανώμαλη διόγκωση ενός μέρους του παγκρέατος (που μοιάζει με νεόπλασμα). Επίσης προκαλεί χρόνιο πόνο στο ανώτερο τμήμα της κοιλιάς και στην μέση, σακχαρώδη διαβήτη που απαιτεί ινσουλίνη, καθώς και αδυναμία σωστής και πλήρους πέψης των τροφών. Αυτά τα συμπτώματα οδηγούν τελικώς σε απώλεια βάρους, αυξανόμενη αδυναμία και λήψη πολλών παυσίπονων φαρμάκων που οδηγούν σε εθισμό και εξάρτηση.
Σακχαρώδης διαβήτης και καρκίνος παγκρέατος «Αναίτια» εμφάνιση Σακχ. Διαβήτη – Πρώιμο σύμπτωμα καρκίνου παγκρέατος
Γράφτηκε από Super User Τετάρτη, 13 Απριλίου 2022Από το 1990 είχαν εμφανιστεί επιστημονικές δημοσιεύσεις που συνέδεαν την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη με την εμφάνιση καρκίνου παγκρέατος. Πράγματι, έχει παρατηρηθεί ότι άνθρωποι που ξαφνικά εμφάνισαν αυξημένο σάκχαρο, χωρίς να έχουν πάρει συγχρόνως περισσότερο βάρος, έχουν 8 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του παγκρέατος. Τα δεδομένα αυτά αποδεικνύουν μία πολύ ιδιαίτερη σχέση μεταξύ Σακχαρώδη Διαβήτη και καρκίνου του παγκρέατος. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες που συνεχίζονται και τα πρώτα τους αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Αμερικανικής Παγκρεατολογικής Εταιρείας τον Νοέμβριο 2013, αποδείχθηκε ότι υπάρχει άμεση σχέση του καρκίνου του παγκρέατος και της προηγούμενης αναίτιας εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Αυτή η διαπίστωση επιβεβαίωσε και τις δικές μας παρατηρήσεις. Από χρόνια είχαμε παρατηρήσει ότι δύο στους τρείς ασθενείς (περίπου 70%) που εμφανίζουν καρκίνο του παγκρέατος, είχαν εμφανίσει πρώτα σακχαρώδη διαβήτη μέσα στον προηγούμενο χρόνο. Και μάλιστα ο σακχαρώδης διαβήτης στις περιπτώσεις αυτές, την στιγμή της διάγνωσής του, δεν μπορούσε να συσχετισθεί με κάποια άλλη πιθανή αιτία, π.χ.: αύξηση του βάρους, ή οικογενειακό ιστορικό διαβήτη. Στην πράξη, αυτοί οι ασθενείς άρχιζαν θεραπεία για τον διαβήτη τους χωρίς κανένας να υποψιαστεί ότι ο διαβήτης στην πραγματικότητα «χρησιμεύει σαν καμπανάκι» για την εμφάνιση καρκίνου στο πάγκρεας. Η σχέση αυτή μεταξύ σακχαρώδη διαβήτη και καρκίνου παγκρέατος οφείλεται σε μία πρωτεΐνη, την Adrenomedullin, η οποία παράγεται από τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, πολύ πριν την εμφάνιση άλλων συμπτωμάτων από τον όγκο, και αντιστρατεύεται την δράση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται διαβήτης χωρίς κανένα άλλο συνοδό σύμπτωμα.
Η συχνότερες αιτίες οξείας παγκρεατίτιδας είναι η χολολιθίαση και η κατάχρηση αλκοόλ. Σπανιότερα όμως, και ιδιαίτερα σε νεότερες ηλικίες καμία από τις δύο αυτές αιτίες δεν μπορεί να βρεθεί σαν αιτία ενός επεισοδίου οξείας παγκρεατίτιδας. Στην καθημερινή πράξη, συνήθως οι θεράποντες ιατροί δίνουν την συμβουλή είτε να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη ούτως ή άλλως (χολοκυστεκτομή), είτε να το ξεχάσουν διότι το επεισόδιο πέρασε. Όμως, ένα τέτοιο επεισόδιο “ανεξήγητης” παγκρεατίτιδας, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι η πρώτη εκδήλωση ενός όγκου στο πάγκρεας.
Οξεία παγκρεατίτιδα ονομάζεται η ξαφνική (‘όχι η χρόνια) φλεγμονή του παγκρέατος. Το πάγκρεας ευρίσκεται στο βάθος της κοιλιάς πίσω από το στομάχι και το παχύ έντερο και ακουμπάει πάνω στα μεγάλα αγγεία των σπλάγχνων. Από τη θέση του λοιπόν και μόνον, φαίνεται ότι η φλεγμονή αυτού του οργάνου επηρεάζει την λειτουργία σχεδόν όλων των οργάνων της κοιλιάς. Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι νόσος ύπουλη, δεν δίνει πρόδρομα συμπτώματα ώστε να αναγνωριστεί έγκαιρα, συμβαίνει απότομα και από την στιγμή που αρχίζει δεν είναι καθόλου εύκολο να ανασταλεί η πορεία της. Ένα συχνό λάθος είναι ότι την αντιμετώπιση της παγκρεατίτιδας συνήθως την αναλαμβάνουν γενικοί ιατροί, ή παθολόγοι και όχι ειδικοί γαστρεντερολόγοι και χειρουργοί ειδικευμένοι στο πάγκρεας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί η σύγχρονη αντιμετώπιση της νόσου αυτής είναι πολύ διαφορετική από ό,τι ήταν γνωστό πριν από 10, ή ακόμη και 5 χρόνια και εξελίσσεται κυριολεκτικά καθημερινά.
Πρόκειται για σπάνια νεοπλάσματα (περίπου 1% όλων των νεοπλασμάτων του παγκρέατος) με πολύ καλοηθέστερη συμπεριφορά από τον συνηθισμένο καρκίνο του παγκρέατος, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις. Η βιολογική συμπεριφορά των νευροενδοκρινών όγκων (Neuroendocrine Tumors – NET) εξαρτάται από τον βαθμό (grade) κακοήθειας (Grade 1, 2, 3). Το Grade ορίζεται από τον δείκτη κυτταρικού πολλαπλασιασμού Ki-67. Η αξονική ή μαγνητική τομογραφία ήταν και είναι η βάση της διάγνωσης. Για μεγαλύτερη ακρίβεια στην ακριβή εντόπιση και σε άλλα μέρη του σώματος, σήμερα χρησιμοποιούμε το σπινθηρογράφημα υποδοχέων σωματοστατίνης με γάλλιο-68. Η βιοψία των ΝΕΤ, όταν χρειάζεται, γίνεται δια λεπτής βελόνης (FNA) υπό καθοδήγηση ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος (EUS) αλλά δεν είναι πάντοτε απαραίτητη σε ασθενείς με εξαρχής αφαιρέσιμους ΝΕΤ.
Μία κατάσταση που παρατηρείται συχνά τα τελευταία χρόνια, λόγω της μεγάλης συχνότητας εξετάσεων υπερήχων για διάφορους λόγους, είναι το «επιθηλιακό θηλώδες βλεννώδες νεόπλασμα» του παγκρέατος, ή IPMN (intraductal papillary mucinous neoplasm). Πρόκειται για παρουσία πολλών μικρών κύστεων στο πάγκρεας οι οποίες εκκρίνουν μεγάλη ποσότητα βλέννης. Η βλέννη αυτή εμποδίζει την ομαλή ροή του παγκρεατικού υγρού και έτσι δημιουργεί τις προϋποθέσεις εμφάνισης παγκρεατίτιδας. Το IPMN έχει μεγάλη σημασία για δύο λόγους:
